کاشت نهال زرشک(راهنمای تخصصی پرورش درخت زرشک)

معرفی کلی جهت کاشت درخت زرشک

قطعا شما هم مزه لذیذ و دلچسب زرشک را در انواع غذاهای ایرانی تست کرده اید. این محصول خوشمزه و خوش عطر که به عنوان چاشنی غذایی و درمانی در نظر گرفته می شود، از کاشت نهال زرشک با نام Barberry بدست می آید.

کاشت نهال زرشک چندان سخت نیست. زیرا این درخت نسبت به شرایط مختلف تقریبا مقاوم است. از کاشت درخت زرشک متناسب با نوع اقلیم، علاوه بر مصرف خوراکی، برای پرچین باغ ها و یا برای فضای سبز نیز استفاده می کنند.

در ادامه همراه ما باشید تا با اصول کاشت، نگهداری و مراقبت های درخت زرشک به صورت تخصصی آشنا شوید.

شناخت ویژگی های شاخص کاشت درخت زرشک

همانطور که بیان شد درخت زرشک دارای گونه‌های مختلفی است که برخی از آن‌ها همیشه برگ های سبزی دارند و برخی دیگر خزان‌کننده هستند. کاشت نهال زرشک در مناطق خشک و نیمه گرمسیری امکان پذیر است و یک گونه بومی در ایران محسوب می شود.

زرشک میوه‌ی ترشی دارد که معمولاً به عنوان چاشنی در غذا‌ها و یا گرفتن آب آن و در طب سنتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ارتفاع نهال زرشک بسته به گونه آن بین ۱ تا ۵ متر متفاوت است. گل‌های درخت زرشک به رنگ زرد است و رنگ برگ‌های آن با توجه به نوع گونه می‌تواند از سبز تا قرمز و نارنجی باشد. زرشک گیاهی دوجنسی و خاردار است. همچنین این گیاه به طور معمول به شکل درختچه های کم ارتفاع می باشند.

جهت خرید و یا مشاهده لیست قیمت انواع نهال زرشک، روی عبارت (نهال زرشک) کلیک کنید.

نکات مهم هنگام کاشت نهال زرشک

برای کاشت نهال های زرشک ابتدا گودالی به اندازه دو برابر ریشه‌های نهال ایجاد کنید و سپس اگر خاک مورد استفاده شما رسی و سنگین است، بهتر است به آن مواد آلی و شن و ماسه اضافه کنید تا خاک سبک‌تر شود. اما اگر خاک مورد استفاده برای کاشت زرشک در منطقه شما شنی است، کمی کمپوست به آن اضافه کنید تا بهتر بتواند رطوبت را حفظ کند.

بعد از کاشت درخت زرشک و قرار دادن آن در گودال، چاله را با خاک پر کنید تا حفره‌های داخل گودال پر شوند. حتی بعد از اتمام مراحل کاشت، با آبیاری نهال تمام حفره های داخل گودال پر خواهد شد.

رایج‌ترین روش‌های کاشت درخت زرشک

برای کاشت نهال زرشک روش‌های مختلفی استفاده می‌شود که عبارتند از:

• کاشت بذر: در روش کاشت بذر در فضای آزاد، شما می‌توانید در پاییز اقدام به کاشت بذر زرشک کنید تا در زمستان نیاز سرمایی آن برطرف شود. اما اگر می‌خواهید بذر را در خانه و یا نقاط معتدل بکارید برای رفع نیاز سرمایی، ابتدا باید آن را به مدت دو ماه در یخچال نگهداری کنید.

بعد از این مدت می‌توانید بذر‌ها را در سینی‌های کاشت نهال زرشک قرار دهید و آن‌ها را آبیاری کنید تا نهال شروع به رشد کند. بعد از رشد نهال زرشک باید آن را پیوند بزنید و به زمین اصلی منتقل کنید.

اگر نهال‌ها را بدون پیوند به زمین انتقال دهید زرشک به دست آمده دارای هسته می‌باشد که از نظر مصرفی فقط برای آبگیری و یا گاهی برای رب زرشک استفاده می‌شود و ارزش اقتصادی بالایی ندارد.

• کاشت قلمه: کاشت درخت زرشک به روش قلمه، ابتدا باید با ابزار‌های مربوط به هرس مانند قیچی، قسمتی از شاخه درخت زرشک را به اندازه ۱۵ سانتی متر برش داده و سپس پایین آن را عاری از برگ و جوانه کنید و آن را به هورمون ریشه زایی آغشته کنید. این قلمه‌ها را در محیط کاملاً استریل در گلدان قرار دهید.

بعد از چند هفته چک کنید که قلمه‌ها ریشه داده‌اند یا خیر؟ در صورت داشتن ریشه می‌توانید آن‌ها را پیوند بزنید و بعد از طی مدت زمانی در شرایط مناسب به زمین اصلی منتقل کنید.

• ­­­­­­کاشت نهال: در روش کاشت نهال زرشک، شما باید نهال زرشک آماده و پیوند شده را از مراکز معتبر تهیه و خریداری کنید. سپس نهال خود را که اصولا مناسب مناطق گرمسیر و معتدل است را در فصل کاشت در زمین خود بکارید.

در خرید نهال زرشک حتماً باید به ریشه آن توجه کنید. هرچه نهال ریشه بهتری داشته باشد برای کاشت درخت زرشک مناسب‌تر است.

• کاشت پاجوش زرشک: ناگفته نماند که در کاشت نهال زرشک می‌توان از پاجوش‌های آن هم استفاده کرد زیرا این درختچه زیبا پاجوش‌های فراوانی نیز تولید می کند. همچنین توجه داشته باشید که پاجوش‌های بالاتر از دوسال و پاجوش‌هایی که ریشه بهتری دارند برای کاشت درخت زرشک مناسب تر هستنند.

زمان مناسب جهت کاشت نهال زرشک

بهترین فصل کاشت نهال‌های زرشک از آبان تا ماه آخر زمستان می‌باشد.  به تدریج با گرم شدن هوا در اواخر اسفند، در صورت کاشت نهال زرشک ممکن است به نتیجه مطلوبی نرسید. برای استفاده از روش کاشت پاجوش نهال زرشک، آبان و آذر بهترین زمان است.

زرشک آب و هوای گرمسیری و خشک را ترجیح می‌دهد و در هوای خشک‌تر میوه‌های آن مزه‌ی بهتری دارد. درخت زرشک برای گل دادن به دمای ۱۸ تا ۲۳ درجه سانتی گراد نیاز دارد. پس می‌توان کشت زرشک را در سایر مناطق آب و هوایی نیز انجام داد، زیرا درخت زرشک گیاهی مقاوم است اما در آب و هوای مرطوب بازدهی نخواهد داشت.

شرایط بستر کاشت نهال زرشک و نکات مهم جهت پرورش آن

فاصله کاشت نهال زرشک معمولاً در روش کشت آبی به ابعاد ۴*۵ یا ۳*۴ است. اغلب در کاشت درختان زرشک از روش مثلثی یا مستطیلی استفاده می کنند. آبیاری بلافاصله بعد از کاشت نهال زرشک ضروری است و نباید از این نکته غافل شد.

علاوه بر این‌ها توجه به برنامه آبیاری و تغذیه و هرس درخت زرشک نیز اهمیت بسیاری دارد. تمامی این موارد با کمک هم در دست‌یابی به یک زرشک مرغوب و فوق‌العاده کمک می کنند.

مرسوم ترین آفات و بیماری های درخت زرشک

• زنبور سرشاخه خوار
• شته زرشک
• پروانه تخم انگشتری
• پروانه ابریشم باف ناجور
• کرم برگ خوار زرشک از جمله مهم‌ترین آفات در کاشت نهال زرشک به شمار ‌می‌روند.

برای کاهش خسارت این آفات بهتر است شاخه‌ها هرس شوند و از تله‌های نوری و کفشدوزک در مورد آفت شته زرشک استفاده شود. همچنین برخی از آفات  مثل پروانه ابریشم باف ناجور را در صورت عدم گسترش، می‌توان با نوار‌های پارچه‌ای و کنفی نیز از بین برد.

همچنین هرس شاخه های درخت زرشک موجب از بین رفتن پروانه تخم انگشتری می شود.

1. زنگ زرشک
2. قارچ زرشک
3. سفیدک زرشک
4. زنگ سیاه زرشک از جمله بیماری‌هایی هستند که در هنگام کاشت نهال زرشک باید نحوه برخور با آن هارا بدانید. توجه به تغذیه درخت، آبیاری به موقع، رسیدگی هر چه بهتر به درخت و رعایت بهداشت زراعی باعث افزایش مقاومت درخت زرشک نسبت به این بیماری‌ها می‌شود .

خاک مطلوب جهت کاشت درخت زرشک

خاک مناسب برای کاشت نهال زرشک، نرم و سبک می‌باشد. اما زرشک با توجه به مقاومتی که دارد می‌تواند خاک‌های سنگین را نیز تحمل کند اما این موضوع میزان باردهی آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از آنجایی که گیاه مقاومی نسبت به سرما و گرما می باشد، می تواند تا سطح مجازی از شوری خاک را نیز تحمل کند.

بررسی انواع کود و سموم جهت باردهی اقتصادی درختان زرشک

درخت زرشک از جمله درختان مقاومی است که در خاک‌های مختلف می‌تواند به رشد خود ادامه دهد. از این رو برای تغذیه کودی درخت زرشک برنامه دقیق و یکسانی وجود ندارد و فقط کود‌های آلی مانند کود گاوی پوسیده از سال سوم به بعد هر دو یا سه سال یکبار لازم است.

البته نباید فراموش کرد که با مصرف انواع کود‌های دیگر متناسب با آزمایش خاک و گیاه می‌توان میزان باردهی درخت را افزایش داد.

برای مصرف کود‌های دامی برای درخت زرشک باید از روش چالکود، آن هم در سایه انداز درخت، نه در نزدیکی طوقه و ریشه درخت، استفاده کرد. در میان کودهای شیمیایی نیز مصرف کودهای حاوی فسفات آمونیوم به شدت پیشنهاد می شود.

مقدار نیاز آبی این گونه با توجه به منطقه کشت

درخت زرشک به طور کلی نسبت به بی‌آبی مقاوم است. اولین آبیاری نهال بلافاصله بعد از کاشت نهال زرشک انجام می‌شود.

در سال اول که ریشه‌ها هنوز به اندازه کافی گسترش نیافته‌اند، شرایط آبیاری باغ زرشک به صورت هفتگی خواهد بود اما بعد از گذشت پنج سال، شما می توانید درختان زرشک خود را فقط ماهی دوبار آبیاری کنید. در زمان گلدهی از غرقابی کردن نهال زرشک خودداری کنید.

از میان روش‌های آبیاری، بهترین روش آبیاری درخت زرشک، آبیاری قطره‌ای است که هم به صرفه‌جویی در مصرف آب کمک می‌کند و هم باعث جلوگیری از رشد علف‌های هرز در باغ می‌شود.

انواع روش های هرس درخت زرشک

یکی از مسائل مهم در تولید زرشک موضوع هرس است که در فصل خزان این کار به منظور حذف شاخه های اضافی، رسیدن نور و هوای کافی به شاخه های میانی درخت صورت می گیرد. هرس این درخت به طور کلی با روش های زیر انجام می شود:

نوعی هرس در این درختان وجود دارد که به منظور پیشگیری از آفاتی مثل زنبور سرشاخه خوار انجام می شود. به این شکل که پاجوش های اطراف درخت هرس می شوند.

نهال زرشک شاخه‌های زیادی تولید می‌کند که باغداران باید به نسبت شاخه‌ها و تنه توجه داشته باشند. در مناطق بادخیز ۴ تا ۵ تنه را نگه می‌دارند و فضای وسط آن را باز می‌گذارند تا برای برداشت زرشک به مشکل برنخورند. علاوه بر این باید در فصل خواب درخت، تنه جوش‌ها را هم حذف کرد تا ۵۰ سانتی‌متری پایین درخت هیچ گونه شاخه‌ای نداشته باشید.

آشنایی با بهترین نهال های زرشک ایرانی و خارجی

گونه‌های زیادی از درخت زرشک وجود دارد که هر کدام ار آن‌ها داری ویژگی‌های خاص خود می باشند. برای کاشت نهال زرشک باید با توجه به شرایط محیطی منطقه یکی از انواع زرشک را انتخاب و اقدام به کاشت آن کنید. در زیر به برخی از گونه‌های درخت زرشک اشاره شده است:

1. زرشک بی‌دانه: همانطور که از نام آن پیداست این رقم، دانه ندارد و میوه آن ترش است. در نواحی معتدل و گرمسیری مثل استان بیرجند رشد خوبی دارد.
2. زرشک پفکی: یکی از ارقام صادراتی زرشک است که معمولاً از سال سوم پس از کاشت نهال زرشک پفکی، باردهی آغاز می شود و با بیشتر محیط‌ها سازگاری دارند.
3. زرشک سیاه: این نام به دلیل رنگ میوه آن هاست. این رقم به آبیاری منظم حساس است.
4. زرشک دانه اناری: این رقم دارای میوه‌های یک دست تری نسبت به دیگر ارقام می باشد و نژاد بومی استان بیرجند است. به دلیل رنگ زرشکی و زیبایی که دارد، جزء گونه های صادراتی محسوب می شود.
5. زرشک ژاپنی: از ارقام زینتی محسوب می شود و متعلق به مناطق معتدل می باشد. همچنین این گیاه از طریق کاشت بذر به وجود می آید.
6. زرشک وینترگرین: این نوع زرشک بیشتر برای پرچین استفاده می‌شود.همچنین تنها میوه‌های این درخت زرشک است که در زمستان به رنگ آبی می باشند.

خواص و فواید میوه زرشک

اگر چه زرشک مصرف تازه خوری چندانی ندارد و جز چاشنی غذا محسوب می‌شود اما نمی‌توان از خاصیت‌های بسیار این گیاه چشم پوشی کرد. زرشک باعث تقویت سیستم ایمنی بدن، درمان دیابت، کاهش کلسترول، حفظ سلامت قلب و عروق، کاهش وزن و لاغری می‌شود.

علاوه بر این آب زرشک که می توان از زرشک تازه به دست آورد نیز دارای خواص زیادی است. آب زرشک ضد افسردگی است و همچنین باعث درمان کبد چرب و کاهش فشار خون می‌شود.

جمع‌بندی نهایی در رابطه با کاشت نهال زرشک

در مناطق گرمسیری و به خصوص در مکان‌هایی با سطح شوری بالای خاک، کاشت زرشک یکی از منسب‌ترین انتخاب ها خواهد بود. با کشت درختان زرشک در این نواحی هم می‌توان به بهره‌ی اقتصادی دست یافت و هم می‌توان از فرسایش خاک جلو‌گیری کرد.

مهمترین اصل در کاشت درخت زرشک، انتخاب نهال با رقم مناسب برای هر منطقه است. برای مشاوره و خرید زرشک مناسب جهت احداث باغ زرشک، مجموعه ی (گلدنهال) یکی از برترین مجموعه ها با سال‌ها تجربه این امکان را به شما می‌دهد که از نهالی سالم و مناسب اقلیم منطقه خود استفاده کنید.